Lông-gren ở ngoài biển suốt đêm. Ông không ngủ, không đánh cá, mà chỉ mặc cho buồm đưa đi vô định. Ông lơ đãng nghe tiếng nước róc rách, nhìn bóng đêm, hóng mát và suy nghĩ. Vào những giờ phút nặng nề của cuộc đời, không gì giúp ông lấy lại tinh thần tốt hơn những lần đi ngao du một nình như thế. Im lặng, chỉ có im lặng và vắng vẻ mới là những gì ông cần, để cho những tiếng nói yếu ớt nhất và dễ lẫn lộn nhất của nội tâm vang lên một cách dễ hiểu. Đêm hôm ấy, ông trầm ngâm nghĩ về tương lai, về nỗi nghèo khổ, về A-xôn. Để con gái ở nhà một mình dù chỉ mấy ngày, ông cảm thấy rất khổ tâm. Hơn nữa ông còn sợ làm sống lại nỗi đau cũ đã nguôi đi. Có thể khi đặt chân lên tàu, ông sẽ lại hình dung rằng nơi ấy, ở làng Ca-péc-na, có người bạn đời không bao giờ chết vẫn đang chờ ông. Rồi khi trở về làng, ông sẽ lại đi tới nhà mình với nỗi đau khổ của sự đợi chờ tuyệt vọng. Không bao giờ Mê-ri còn bước ra ngoài cửa nữa. Nhưng vì để có tiền nuôi A-xôn, ông đành phải xử sự theo cảnh ngộ.
Khi Lông-gren về, A-xôn còn chưa có mặt ở nhà. Những lần dạo chơi sáng sớm của cô không làm ông lo lắng, tuy vậy lần này ông vẫn thấy nóng ruột khi chờ con. Ông đi đi lại lại trong nhà và khi quay lại, ông bất ngờ trông thấy ngay A-xôn nhẹ nhàng bước nhanh vào nhà. Cô gái im lặng đứng trước Lông-gren làm ông gần như sợ vì ánh mắt lộ vẻ xúc động. Tưởng chừng như hiện lên khuôn mặt thứ hai của cô, khuôn mặt thật sự của một người mà chỉ có đôi mắt là nói lên tất ca?. Cô gái im lặng nhìn vào khuôn mặt Lông-gren một cách khó hiểu, đến nỗi ông phải hỏi ngay:
- Con ốm à?
Cô gái không tra? lời ngay. Cuối cùng khi ý nghĩa của câu hỏi nhập vào tâm trí cô, cô mới sực tỉnh, như cánh hoa bị bàn tay chạm vào; rồi cô bật cười giòn tan trong niềm hân hoan êm ái. Cô thấy cần phải nói một điều gì, nhưng cũng như mọi khi, không cần phải nghĩ ngợi xem nói cái gì, cô tra? lời bố:
- Không, con khoẻ bố ạ... Sao bố lại nhìn con thế? Con vui lắm. Qua? thật là con rất vui vì hôm nay trời rất đẹp. Bố đã nghĩ ra chuyện gì thế? Nhìn nét mặt bố, con cũng biết là bố vừa nghĩ ra chuyện gì rồi.
- Bố có nghĩ ra điều gì, - Lông-gren nói và bảo con gái ngồi xuống, - thì bố biết là con cũng sẽ hiểu. Chẳng có gì mà ăn nữa con ạ. Bố không xuống làm dưới tàu chạy đường dài nữa đâu, bố sẽ xin xuống làm ở tàu đưa thư chạy trên tuyến Li-xơ Kát-xét thôi.
- Vâng, - cô gái lơ đãng nói, cố bắt vào mạch suy nghĩ của bố, nhưng rồi cô sợ hãi thấy mình không sao kìm được niềm vui. - Thế thì dở lắm. Thế thì con sẽ buồn đấy. Bố về nhanh lên nhé. - Cô gái nói vậy và một nụ cười nén được làm cho cô tươi lên. - Vâng, bố về nhanh lên, con đợi.
- A-xôn! - Lông-gren nói, hai tay áp má con gái, quay mặt con về phía mình. - Con nói thật đi, chuyện gì đã xảy ra với con vậy?
Cô gái cảm thấy cần phải xua tan mối lo của bố, cô kìm niềm hân hoan, làm ra vẻ chăm chú một cách nghiêm trang, duy ánh mắt vẫn sáng lên một sức sống mới.
- Bố lạ thật đấy, - cô nói, - hoàn toàn không có gì đâu. Con đi lượm hạt dẻ mà.
Nếu không mải suy nghĩ, chắc hẳn Lông-gren đã có thể không tin hoàn toàn vào điều đó. Hai bố con bắt đầu bàn tính tỉ mỉ. Người thuỷ thủ bảo con gái sắp xếp túi cho ông, kiểm kê lại các thứ cần thiết, rồi dặn dò con vài điều:
- Chừng mười hôm nữa bố sẽ về. Con cất kỹ súng của bố, đừng bỏ nhà đi đâu. Nếu có kẻ nào định gây chuyện với con thì con hãy nói với nó rằng: ông Lông-gren sắp về. Đừng nghĩ ngợi và lo lắng gì cho bố ca?. Không thể có chuyện gì xấu xảy ra đâu.
Sau đó ông ăn qua loa, hôn con gái rồi vắt túi qua vai bước ra khỏi nhà đi lên thị trấn. A-xôn nhìn theo ông cho đến khi ông đi khuất sau chỗ đường vòng. Cô gái quay vào nhà. Ở nhà còn nhiều việc phải làm, nhưng A-xôn không nhớ gì đến nữa. Cô đưa mắt nhìn quanh, hơi ngạc nhiên như cô là người xa lạ với căn nhà này, ngôi nhà đã gắn bó với cô từ thưở nhỏ, tưởng chừng cô vẫn luôn luôn mang nó trong lòng. Nhưng giờ đây căn nhà đó tựa như quê hương thân thiết mà sau nhiều năm sống một cuộc đời khác cô lại về thăm. Cô tự thấy có cái gì không hay, không ổn trong cảm giác vừa rồi. Cô ngồi xuống bên chiếc bàn nơi trước đây Lông- Gren vẫn thường làm đồ chơi. Cô thử gắn bánh lái vào đuôi tàu. Nhìn những con tàu đó, A-xôn bỗng thấy chúng to như thật, những gì xảy ra sáng nay lại làm cô xúc động, chiếc nhẫn vàng như to dần lên bẳng ca? khối mặt trời bay qua biển và đến bên chân cô.
Đứng ngồi không yên, A-xôn bước ra khỏi nhà và đi lên thị trấn Li-xơ. Cô hoàn toàn chẳng có việc gì phải làm trên đó, cô không biết đi lên đó làm gì, nhưng không đi không đành. Trên đường đi, cô gặp một người đi đường hỏi thăm về một nơi nào đó, cô chỉ dẫn tỉ mỉ cho người ấy rồi sau đây quên luôn.
Cô đi qua suốt dọc con đường dài mà không hay biết, tựa hồ cô mang theo một con chim nào đó thu hút toàn bộ sự chăm sóc dịu dàng của cô. Ở thị trấn, tiếng ồn ào xung quanh có làm cô xao lãng đôi chút, nhưng không còn chế ngự được cô như trước đây nó đã từng doa. dẫm, lấn át, làm cho cô trở nên nhút nhát, ít nói. Giờ đây cô đương đầu với nó. Cô chậm rãi đi qua một đường phố hình vành đai, bước qua những bóng cây xanh sẫm, tin tưởng và thanh thản nhìn gương mặt những người đi đường. Chân cô bước đều, lòng đầy tự tin. Những người ưa quan sát, vào ngày hôm đó, có thể vài lần trông thấy một cô gái, ánh mắt khác thường, đi lẫn giữa đám đông với vẻ mặt trầm tư. Đến quảng trường, cô đưa tay xoè ra hứng những tia nước từ vòi phun tuôn lên. Sau đó, cô ngồi xuống nghỉ một lúc rồi quay trở về làng trên con đường xuyên qua cánh rừng. Trên đường về, cô cảm thấy lòng mình nhẹ nhõm, thanh thản, bình yên, hệt như con sông về đêm, cuối cùng đã tránh được những tia nắng mặt trời chói chang để được lặng lẽ trôi trong bóng tối êm đềm. Khi về đến gần làng, cô trông thấy ông già đốt than, người đã được nghe cô nói rằng chiếc giỏ của ông sẽ nở hoa. Ông đang đứng cạnh chiếc xe ngựa cùng hai người khác, vẻ mệt mỏi, mặt mũi dính than lem luốc. A-xôn mừng rỡ.
- Chào bác Phi-líp, -cô gái nói, - bác làm gì ở đây thế?
- Cái bánh xe nó bị trật ra, bác đã chữa được rồi, bây giờ thì ngồi hút ít thuốc, tán gẫu với hai anh bạn trẻ này. Cháu đi đâu về thế?
A-xôn không tra? lời.
- Bác biết không, bác Phi-líp, - cô gái nói, - cháu rất quý bác nên cháu mới nói cho một mình bác biết điều này nhé. Cháu sắp đi khỏi đây rồi, chắc là đi luôn bác ạ. Bác đừng nói lại với ai nhé.
- Cháu muốn đi khỏi đây sao? Cháu định đi đâu? - Ông thợ đốt than ngạc nhiên, miệng há to, vì thế mà bộ râu ông trông như dài hơn.
- Cháu cũng không biết nữa. - Cô chậm rãi đưa mắt nhìn khoảng rừng trống bên cây du, nơi chiếc xe ngựa đỗ, những đám cỏ xanh dưới ánh nắng chiều hồng nhạt, nhìn những người thợ đốt than đen sạm đang im lặng, rồi nói thêm: - Tất ca? những điều này cháu đều chưa rõ. Cháu không hề biết ngày nào, giờ nào, thậm chí đi đâu cháu cũng không biết. Cháu không thể nói gì hơn. Vì vậy, đề phòng nhỡ không gặp lại được bác, cháu xin chào bác trước nhé. Bác thường cho cháu đi nhờ xe.
Cô gái cầm lấy bàn tay to đen của bác Phi-líp, khẽ đung đưa. Gương mặt người thợ già thoáng hiện nụ cười. Cô gái gật đầu, quay người rồi đi. Cô mất hút nhanh đến nỗi Phi- líp và hai anh bạn trẻ không kịp quay đầu nhìn.
- Lạ thật, - người thợ đốt than nói, - thật khó mà hiểu được cô gái. Hôm nay không biết có chuyện gì đã xảy ra với cô ta.
- Chắc thế, - người thứ hai phụ họa theo, - không ra báo tin, không ra thuyết phục. Nhưng mà chẳng phải chuyện của chúng ta.
- Phải đấy, đâu phải chuyện của ta, - người thứ ba thở dài nói.
Sau đó cả ba người ngồi lên xe ngựa. Chiếc xe lăn bánh cách cách trên con đường lổn nhổn những đá, khuất dần trong đám bụi.
