Một buổi chiều, ông Danglars tiếp Andrea Cavalcanti đến thăm. Sau mười phút trò chuyện Andrea mời hắn riêng ra một chỗ và ngỏ lời cầu hôn cô Danglars.
Danglars nghe hết sức chăm chú; đã tới hai hay ba ngày nay hắn đợi tin này.
- Hơn nữa, thưa ông, tôi có mang theo lá thư trong đó cha tôi cam kết cho tôi số vốn là hai triệu, nghĩa là một trăm năm mươi ngàn livrơ lợi tức tính từ hôm cưới. Ông xem, sự việc sẽ trở nên tốt đẹp nhất, nếu giả định rằng lời cầu hôn của tôi không bị bà nam tước Danglars và cô Eugénie khước từ.
Danglars cảm thấy choáng ngợp mừng vui như người ta thường cảm thấy lúc sắp chết đuối lại gặp đất vững chắc dưới chân thay cho khoảng trống mình sắp chìm nghỉm vào đó.
- Như vậy thì, thưa ông, Andrea vừa nói vừa rất mực cung kính chào ông chủ ngân hàng, tôi có thể hy vọng...
- Anh Andrea, Danglars nói, hãy hy vọng đi, và hãy tin rằng nếu không có trở ngại gì về phía anh ngăn cản việc này tiến triển thì nó đã được quyết định.
Andrea cáo biệt ông chủ ngân hàng và ra xe.
Đúng lúc hắn sắp sửa đặt chiếc ủng bóng lộn của mình lên bậc xe thì một bàn tay đặt lên vai hắn.
Andrea rùng mình và lùi lại thật nhanh.
Người đàn ông bịt đầu bằng một chiếc khăn kẻ ô để lọt mớ tóc xam xám lấm láp.
- Ông muốn gì ở tôi? Hắn nói.
- Bây giờ mày chẳng thèm chào hỏi bạn bè hả thằng cu Benedettỏ Tao, bạn chung xiềng cũ của mày ở nhà lao khổ sai Toulon? Người đàn ông nói.
Đó là Caderousse: hắn bị tù vì đã giết người buôn đồ nữ trang mà hắn gạ bán viên kim cương của tu sĩ Busoni, tức Monte Cristo.
- ái chà! Mày! Tại sao mày đến quấy rối sự yên bình của tao?
- Vì thích gặp lại bạn cũ! Tao ở phố Ménil-montant.
Ngày mai đến gặp tao. Tạm biệt, Benedetto!.Và hắn phóng vào một phố nhỏ rồi mất hút trong đó. Ngày hôm sau, Andrea đến gõ cửa căn hộ của Caderousse, thoáng chút tò mò và lo lắng mơ hồ.
- A! Mày đến đấy à, Caderousse vừa nói vừa rút then cửa.
- Mày muốn gì tao?
- Có vẻ sự việc xoay chuyển tốt cho mày nhỉ thằng cu Benedettỏ Caderousse nói với cặp mắt long lanh thèm muốn. Mày đi lại với xã hội thượng lưu Paris, mày sắp cưới con gái Danglars.
Nhưng, vừa nói thêm hắn vừa mỉm cười hiểm độc, không được phụ bạc các bạn cũ, hiểu chưa.
- Mày biết thừa, Andrea trả lời, tao không giàu có gì, và nếu không có người bảo trợ, bá tước Monte Cristo...
- Ôi người bảo trợ quý giá! Caderousse nói, mỗi tháng nó cho mày bao nhiêu?
- Năm nghìn frăng, Andrea nói.
- Nói đi, Andrea, cúi mình xuống chắc là cũng thích, khi cái ông Monte Cristo tốt bụng này đánh rơi túi bạc của hắn chứ?
- Ồ! Lạy Chúa! Andrea nói, tiền trong nhà hắn vương vãi như trái cây trong vườn cây ăn quả.
- Thế nhà hắn như thế nào?
- Chà, phải có mực và giấy cho tao vẽ sơ đồ.
Caderousse đi tìm cái gì để viết trên một cái bàn giấy cũ. Andrea vẽ sơ đồ vườn và nhà bá tước Monte Cristo và cung cấp mọi tình hình mà Caderousse hỏi.
- Thế hắn có hay vắng nhà không? Hắn hỏi.
- Hai hay ba lần mỗi tuần. Hắn qua đêm ở Auteuil. Chẳng hạn, mai hắn phải đến đó.
Caderousse nhìn người bạn trẻ như muốn rút hết sự thực từ đáy lòng nó.
- Mày sẽ còn phải làm gì đó cho tao, cu con Benedetto ạ: mày để viên kim cương đeo ở ngón tay lại đây cho tao.
- Được. Nhưng mày sẽ không quấy rầy tao nữa chứ?
- Không bao giờ.
Chúng chia tay nhau. Andrea vừa đi khỏi, Caderousse liền đóng cửa lại cẩn thận rồi bắt đầu nghiên cứu, như một kiến trúc sư thực thụ, cái sơ đồ mà Andrea để lại cho hắn.
Hôm sau, bá tước Monte Cristo quả thực có đi Auteuil. Anh nói chuyện với Bertuccio trong khi Baptistin mở cửa; hắn cầm một bức thự Bá tước mở ra và đọc:
"ạng de Monte Cristo được báo tin rằng ngay đêm nay một người đàn ông sẽ lẻn vào nhà ông ở Champs élysées để ăn trộm của ông.".Thoạt đầu bá tước cho là một mẹo lừa của kẻ trộm. Nhưng sau bữa tối, vừa ra hiệu cho Ali đi theo, ông vừa ra bằng cửa nhỏ, lên đường về Paris và vào lúc đêm về khuya ông đã ở trước nhà phố Champs élysées.
Ông vào nhà bằng cầu thang phụ, mà ngay cả người gác cổng cũng chẳng thể ngờ rằng ngôi nhà anh ta tưởng là trống không, đã thấy ông chủ trở về. Lúc tiếng cuối cùng của chuông báo mười một giờ ở đồng hồ nhà thờ phố Invalides vừa dứt thì bá tước đã ẩn cùng với Ali sau một tấm bình phong, ngỡ nghe thấy một tiếng động khẽ, như tiếng cót két ở phía phòng làm việc.
Một bàn tay quả quyết và thành thạo đang loay hoaỵ Cắt kính bằng một viên kim cương. Bất chợt ô vuông gãy ra mà không rơi xuống. Một giây sau, cửa sổ quay trên bản lề, và một người đàn ông bước vào.
- Thật là một tên vô lại táo bạo, bá tước lẩm bẩm.
Trong lúc đó, ông cảm thấy Ali chạm nhẹ lên vai mình, ông quay lại. Ali chỉ cho ông chiếc cửa sổ mở ra phố của căn phòng mà họ đang đứng.
Monte Cristo bước ba bước lại phía cửa sổ ấy. Ông thấy một người đàn ông khác vừa rời khỏi một cánh cửa và trèo lên một cọc hàng rào có vẻ tìm cách nhìn xem việc gì xảy ra trong nhà bá tước.
- Được, ông nói, chúng có hai người: một đứa hành động, một đứa canh gác.
Ông ra hiệu cho Ali không rời mắt khỏi người ngoài phố còn ông quay vào theo dõi kẻ trong phòng làm việc.
Người cắt kính đã vào phòng và đang định hướng; rồi hắn đi thẳng đến bàn giấy. Hắn lấy ra một bộ đồ thợ khóa và một chiếc đèn. Ngay lúc ấy một làn ánh sáng mờ soi khắp căn phòng.
- › này! Bất chợt Monte Cristo vừa nói vừa lùi lại bằng một động tác kinh ngạc, đây là...
Lúc đó Monte Cristo cởi nhanh áo đuôi tôm, áo gi lê và áo sơ mi và mặc vào chiếc áo thầy tu dài. Anh giấu mớ tóc của mình dưới bộ tóc giả có khoanh hói ở giữa đỉnh đầu; đội mũ ba góc lên trên bộ tóc giả, hoàn thành việc chuyển bá tước thành tu sĩ.
Ông thắp một ngọn nến và nhẹ nhàng mở cửa.
- Này! Xin chào ông Caderousse thân mến, ông nói, ông đến đây vào giờ này để làm cái quái gì thế?
- Tu sĩ Busoni! Caderousse kêu lên, bất động và như chết lặng vì sững sờ.
- Ông có trí nhớ tốt đấy, vì nếu tôi không lầm thì đã đến mười năm nay chúng ta chưa gặp nhau..Vậy ông muốn ăn trộm của bá tước Monte Cristo?
- Thưa tu sĩ, Caderousse nói, tôi thề với ông...
- Một ô kính bị cắt, bá tước nói tiếp, một cái đèn mờ, một bộ đồ thợ khóa, một bàn giấy bị cậy dở dang, thế là rõ đấy chứ. Nếu tôi không lầm thì điều đó đưa ông tới máy chém.
- Ôi! Xin gia ơn! Xin gia ơn! Caderousse kêu lên. Tôi bị lôi kéo. Đó là Benedetto, thằng bạn chung xiềng ở nhà lao khổ sai Toulon nó đã chỉ dẫn cho tôi việc này.
- Cái tên Benedetto này là ai? ông hỏi.
- Nó lấy tên là Andrea Cavalcanti và ngụ tại khách sạn Các Hoàng Tử.
- Là kẻ mà Danglars muốn gả con gái cho ư? Đứng dậy đi! Bá tước nói. Cầm lấy cái bút và tờ giấy này và viết những gì ta đọc cho ngươi.
Caderousse bị chinh phục bởi cái sức mạnh ưu thắng ấy bèn ngồi xuống và viết theo lời tu sĩ đọc:
"Thưa ông, người mà ông tiếp ở nhà ông và định gả con gái cho hắn là một tên cựu tù khổ sai vượt ngục cùng tôi từ nhà lao khổ sai Toulon. Hắn tên là Benedetto; nhưng chính hắn cũng không biết tên thật của mình vì xưa nay hắn không biết cha mẹ là ai." - Ký đi! Bá tước nói tiếp, và viết địa chỉ vào.
Caderousse ký và viết: "Kính gửi nam tước Danglars, chủ ngân hàng, phố Chaussée d'Autin" Tu sĩ cầm lấy bức thư.
- Bây giờ mày biến đi, thằng ranh!
Caderousse hài lòng vì thoát được thân quá dễ dàng liền bước qua cửa sổ và đặt chân vào thang.
Monte Cristo đưa mắt lướt nhìn thật nhanh từ vườn ra phố. Thoạt đầu anh thấy Caderousse tiến về phía cái thang mà hắn vừa trèo vào lúc nãy. Rồi anh thấy người đàn ông ở ngoài có vẻ chờ đợi, đứng vào đúng cái góc mà Caderousse sắp trèo xuống.
Caderousse từ từ leo lên thang, cưỡi lên bờ tường, vắt chân qua rồi bắt đầu tụt xuống.
Nhưng hắn đang trèo xuống thì một người lao vào bóng tối lúc hắn xuống đến nửa chừng, một cánh tay giơ lên vào lúc chân hắn sắp đụng đất; trước khi kịp phòng vệ, cái tay ấy đã đâm mạnh vào lưng hắn.
- Cứu tôi với!
Một nhát thứ hai ngay lập tức thọc vào mạng sườn và hắn ngã gục. Cuối cùng hắn đang lăn lộn trên mặt đất thì kẻ thù của hắn nắm lấy tóc hắn và đâm thêm nhát thứ ba vào ngực.
Ba dòng suối máu vọt ra từ ba vết thương.
Kẻ sát nhân cho là hắn chết rồi liền lảng đi.
Lúc đó Caderousse biết hắn đã đi xa, liền chống tay nhỏm dậy và bằng giọng hấp hối lấy hết sức kêu lên:.- Có kẻ giết người! Tôi chết mất! Cứu tôi với, ông tu sĩ, cứu tôi với!
Cửa nhỏ trong vườn mở ra và Ali cùng chủ anh cầm đèn chạy ra.
Caderousse kêu mãi với giọng thê thảm. Họ khiêng người bị thương đưa vào một căn phòng.
ở đó Monte Cristo ra hiệu cho Ali cởi áo hắn ra và anh thấy ba vết thương khủng khiếp trên người hắn.
- Anh đi tìm viên biện lý hoàng gia Villefort và đưa ông ta đến đây. Tiện thể, anh đánh thức người gác cổng và bảo hắn đi mời thầy thuốc.
Ali vâng lời và để ông tu sĩ giả ở lại một mình với Caderousse.
- Một nhà phẫu thuật, thưa tu sĩ, một nhà phẫu thuật! Caderousse nói. Tôi chẳng còn sống được lâu nữa đâu, nhưng tôi muốn có thời gian để làm tờ khai về kẻ giết tôi.
- Anh biết hắn à?
- Tôi biết hắn chứ! Vâng, tôi biết hắn, đó là Benedetto.
- Thằng bạn anh à?
- Vâng. Sau khi cho tôi sơ đồ nhà bá tước, chắc hẳn hắn hy vọng tôi sẽ giết bá tước hoặc bá tước sẽ giết tôi và như vậy hắn sẽ gạt bỏ được tôi nên hắn đã đợi tôi ngoài phố và đã ám hại tôi.
- Anh có bằng lòng để tôi viết hộ lời khai của anh không? Rồi anh sẽ ký vào đó.
- Vâng, Caderousse nói, mắt long lanh ý tưởng về cuộc trả thù sau khi chết này. Monte Cristo viết:
"Tôi chết vì bị tên người Corse Benedetto sát hại, hắn là bạn tù cùng xiềng ở nhà lao khổ sai Toulon, số tù 59".
Monte Cristo đưa bút cho Caderousse, hắn tập trung tàn lực để ký rồi vừa ngã xuống giường vừa nói:
- Ông sẽ kể phần còn lại, thưa ông tu sĩ. Và hắn sẽ bị chết chém, ông hứa điều đó với tôi chứ?
- Tôi sẽ nói rằng, bá tước nói tiếp, hắn đến sau anh, rằng hắn đã rình anh suốt, rằng khi hắn thấy anh ra, hắn đã chạy lại nấp ở góc tường.
- Vậy ông đã nhìn thấy mọi việc này mà ông không báo cho tôi? Caderousse vừa nói vừa cố chống khuỷu tay nhổm người lên.
- Không, vì trong bàn tay Benedetto ta thấy công lý của Chúa, và ta nghĩ mình sẽ mắc vào tội phạm thánh nếu chống lại ý Chúa.
- Công lý của Chúa! Đừng có nói điều đó với tôi, thưa tu sĩ: nếu có công lý của Chúa thì ông hẳn biết rõ hơn ai hết rằng có những kẻ đáng bị trừng trị mà lại không việc gì..- Nghe đây, tu sĩ nói, làm sao mà ngươi dám đổ tội cho Chúa, ngươi, một kẻ đã phản bội một trong những người bạn tốt nhất của mình?
- Bạn nào? Tôi không hiểu.
- Nhìn ta đây cho kỹ, Monte Cristo vừa nói vừa đưa ngọn nến lại gần mặt mình: ngươi có nhận ra ta không?
Monte Cristo nhấc bỏ bộ tóc giả làm anh biến dạng, để lộ ra mái tóc đen óng ả khuôn lấy gương mặt xanh xám của anh một cách thật hài hòa.
- Ôi! Caderousse kinh hoàng nói, quả thực, có vẻ như tôi đã gặp ông, như tôi đã quen ông trước kia.
- Phải! Caderousse phải, ngươi đã gặp ta, phải, ngươi đã quen ta.
- Nhưng ông là ai vậy? Caderousse vừa nói vừa nhổm người lên.
Bá tước không ngừng theo dõi diễn tiến của cơn hấp hối. Anh hiểu đây là sức sống bật lên lần cuối cùng; anh lại gần kẻ sắp chết.
- Ta là... anh ghé vào tai hắn nói, ta là... và cặp môi anh chỉ hơi hé mở, thì thào một cái tên.
Caderousse đã quỳ trên hai gối nhỏm dậy, dang hai cánh tay, cố lùi lại, rồi chắp hai bàn tay cố hết sức tàn giơ lên cao:
- Ôi lạy Chúa, lạy Chúa, hắn nói, tha thứ cho con!
Và Caderousse nhắm mắt lại, ngã lộn về đàng sau thét lên một tiếng và trút hơi thở cuối cùng.
- Một đứa! - Bá tước nói một cách bí ẩn, mắt trừng trừng nhìn tử thi đã biến dạng đi vì cái chết khủng khiếp này.
Mười phút sau, người thầy thuốc và viên biện lý hoàng gia do người gác cổng và Ali dẫn tới, được tu sĩ Busoni đang cầu nguyện bên xác chết đón tiếp.
Trong suốt mười lăm ngày Paris chỉ xôn xao về vụ trộm bất thành này ở nhà bá tước. Dựa trên tờ khai của người sắp chết, cảnh sát tung toàn bộ nhân viên dò theo dấu vết kẻ sát nhân.
Nhưng ba tuần lễ đã trôi qua mà các cuộc truy tìm ráo riết nhất cũng chẳng đem lại kết quả nào, và trong giới giao tế người ta bắt đầu quên đi vụ trộm bất thành ở nhà bá tước và tên trộm bị kẻ đồng lõa giết hại. Chính bá tước cũng tỏ vẻ mệt mỏi vì những sự kiện này nên họ đồn rằng ông đi du lịch.
